Duurzaam financieren: hoe worden spaarders beschermd door de regelgeving?

Na de financiële crisis van 2008 heeft de Europese Unie de regelgeving voor financiële beleggingen aangescherpt om de transparantie van beleggingen die aan particulieren worden aangeboden te verbeteren. Sindsdien is het regelgevend arsenaal uitgebreid om de belangen van spaarders te beschermen, met name op het gebied van duurzaam beleggen.

Veertien jaar geleden ging de Amerikaanse investeringsbank Lehman Brothers failliet, waardoor een grote financiële crisis ontstond. Dit faillissement had niet alleen rampzalige gevolgen voor diverse spelers in de financiële sector, industriële bedrijven en veel spaarders, maar maakte ook duidelijk dat financiële instrumenten steeds complexer en ondoorzichtiger worden.

Om de belangen van particuliere beleggers te beschermen heeft de Europese Unie (EU) toen een belangrijke wijziging in de regelgeving aangebracht. Het doel daarvan is de transparantie van de financiële beleggingen die in de 27 lidstaten worden aangeboden te verbeteren en zo spaarders via producten die echt aan hun wensen voldoen, beter te beschermen. Er bestaan talrijke beleggingsproducten, maar bieden ze allemaal de zekerheid dat de belegging voldoet aan de gestelde doelstelling en aansluit bij de voorkeuren van de belegger?

Transparante informatie is een essentieel element voor het beschermen van spaarders. Op dat punt heeft de Europese Commissie in 2014 een aantal maatregelen genomen in de vorm van een richtlijn betreffende markten voor financiële instrumenten (MiFID 2). Deze zijn in 2018 in werking getreden.

Bij het verlenen van diensten moeten banken, beheermaatschappijen, beleggingsmaatschappijen en beleggingsadviseurs hun klanten gedetailleerde informatie verstrekken over de aangeboden producten. Aandelen, obligaties, deelnemingsrechten van beleggingsfondsen, SICAV's (beleggingsmaatschappijen met veranderlijk kapitaal): de kenmerken van deze producten moeten worden gespecificeerd, waaronder het risiconiveau, de beleggingshorizon, de doelmarkt, enz.

De klant wordt tevens op de hoogte gesteld van het bestaan van door derden betaalde of verstrekte vergoedingen en provisies, evenals het bedrag of de berekeningswijze daarvan. Deze informatie heeft de vorm van een document dat aan de klant wordt verstrekt: het document met essentiële beleggersinformatie (EBI) of KIID (Key Investor Information Document).

Het tweede beschermende element betreft het kennen van de klant. Aanbieders van financiële producten zijn verplicht om producten aan te bieden die passen bij het beleggersprofiel van de klant.

Om dit te bepalen wordt de klant bij het aangaan van een relatie met een adviseur verzocht om een zogeheten "geschiktheidsvragenlijst" in te vullen, waarmee zijn financiële cultuur, risicobereidheid, financiële situatie en beleggingsdoelstellingen in kaart worden gebracht. De vragenlijst bevat sinds augustus 2022 ook de voorkeuren van de klant op het gebied van duurzaam beleggen.

Met deze vragenlijst kan worden bepaald wat het profiel van de belegger is en welk soort producten of diensten hem kan worden aangeboden. Zo krijgen klanten advies dat is aangepast aan hun profiel en afgestemd is op hun kennis- en ervaringsniveau op het gebied van beleggen, hun financiële situatie en hun doelstellingen.

Voor het nieuwe stokpaardje van de Europese Unie, duurzame financiering – d.w.z. alle financiële activiteiten gericht op het behartigen van de belangen van de gemeenschap op middellange tot lange termijn – is een uitgebreid actieplan opgesteld. Doordat de publieke sector niet in staat is om de energietransitie op eigen kracht te financieren, probeert de EU dus particulier kapitaal in de richting van duurzame beleggingen te loodsen.

Ook hier speelt informatie over de duurzaamheid van financiële beleggingen een belangrijke rol.
De SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation), die sinds 10 maart 2021 van kracht is, verplicht vermogensbeheerders en beleggingsadviseurs ertoe informatie openbaar te maken over hoe zij rekening houden met duurzaamheidsrisico's. Daarnaast verplicht deze Europese verordening hen ook om aan te geven wat de belangrijkste negatieve effecten van hun beleggingen zijn. Zo krijgen beleggers de mogelijkheid om producten te vergelijken en hun keuze te baseren op hun persoonlijke doelstellingen.

Met het oog daarop moeten vermogensbeheerders, zoals Carmignac, hun fondsen classificeren volgens de nagestreefde doelstellingen. Het gaat dan met name om drie hoofddoelstellingen:

• artikel 9 voor producten waarvan de kern van het beleggingsproces meetbare doelstellingen op het gebied van duurzaam beleggen bevat;
  
• artikel 8 voor fondsen die ecologische en sociale kenmerken promoten;
  
• artikel 6, waarin fondsen zonder duurzaamheidsdoelstelling zijn ondergebracht.
  

Sindsdien is er een milieupijler geïntroduceerd, de EU-taxonomie. Deze Taxonomieverordening bevat een gemeenschappelijk EU-classificatiesysteem waarmee op objectieve wijze kan worden bepaald welke economische activiteiten als "groen" worden beschouwd.